Liệu xe máy điện sẽ cất cánh ở thị trường Châu Á?

Khi nhắc đến “Phương tiện di chuyển điện” (Electric Vehicle - EV) ở nhiều quốc gia phương Tây, nhiều người thường liên tưởng đến Tesla hoặc những hãng xe tương tự, nhưng ở Châu Á, cuộc chiến thống lĩnh thị trường phương tiện di chuyển điện tập trung vào xe máy (motorcycles). Những hình ảnh người dân chở hàng hay cả gia đình trên một chiếc xe máy đã trở nên quá đỗi quen thuộc và thân thương đối với người dân Châu Á. Trên thực tế, Châu Á chiếm hơn một nửa doanh số bán xe máy toàn cầu, và ở nhiều nước, thật khó để tìm một gia đình nào không có xe máy: 87% hộ dân ở Thái Lan có ít nhất một chiếc xe máy trong nhà, trong khi đó ở Việt Nam là 86%, Indonesia 85%, và Malaysia 83%. Ở hai quốc gia đông dân nhất hành tinh là Trung Quốc và Ấn Độ, con số này lần lượt là 60% và 47%. Dễ mua, tiện lợi, văn hóa giao thông của nhiều nước xoay quanh chiếc xe máy. Hiện tại, gần như toàn bộ số xe máy này đều chạy bằng xăng, nhưng nhiều chuyên gia nhận định rằng việc chuyển sang xe máy điện là không thể tránh khỏi và đang diễn ra ngày một nhanh hơn.



“Chúng ta đang thấy một quy mô tăng trưởng rất lớn đối với doanh số xe máy điện, đặc biệt ở Châu Á, vì các lý do như sau,” theo Arushi Kotecha, một nhà phân tích tại nhóm nghiên cứu toàn cầu Economist Intelligence Unit. “Đầu tiên, là thu nhập khả dụng cá nhân, đặc biệt là bên ngoài Trung Quốc, ở các thị trường như Ấn Độ và Đông Nam Á, vẫn ở mức trung bình thấp, khiến việc mua ô tô gần như là không thể. Đặc biệt là vào thời điểm như thế này, khi giá lương thực và nhiên liệu quá cao. Điều đó sẽ làm tăng thêm chi phí trực tiếp của một chiếc xe chạy xăng. Đó là lý do tại sao chúng tôi nghĩ rằng việc chuyển đổi sang [xe máy] điện sẽ nhanh hơn nhiều." Theo đó, doanh số xe máy điện ở Châu Á có thể tăng trưởng từ ba đến bốn lần mức hiện tại vào cuối thập kỷ này, và doanh số trên toàn cầu cũng tăng ở mức tương tự.

Trong khi đó, một báo cáo vào đầu năm nay dự đoán rằng doanh số bán xe máy điện trên toàn thế giới sẽ tăng gấp đôi từ 15,73 tỷ USD vào năm 2020 lên 30,52 tỷ USD vào năm 2030. Trung Quốc hiện đang thống trị toàn cầu về sản xuất xe máy điện, trong đó chủ yếu là xe scooter.

Một trong những nhà sản xuất lớn nhất là NIU Technologies có trụ sở tại Bắc Kinh, tung ra những mẫu xe đầu tiên vào năm 2015. Joseph Constanty, giám đốc chiến lược toàn cầu của công ty, mô tả những chiếc xe của công ty mình giống như là đứa con của sự giao thoa kết hợp Tesla và Vespa. Những xe máy điện trước đây ở Trung Quốc dùng pin axit chì nặng. NIU là công ty đầu tiên ở Trung Quốc bán xe máy điện dùng pin lithium tương tự như pin trên xe Tesla hoặc điện thoại di động.

Xe máy điện ở Trung Quốc đang được chính phủ khuyến khích và ủng hộ như một biện pháp giúp giải quyết ô nhiễm đô thị. Tuy nhiên, ở các nước khác, chẳng hạn như Campuchia và Lào, ngành công nghiệp xe máy điện về cơ bản bắt đầu từ con số không. Vẫn còn rất nhiều khó khăn phải giải quyết trước khi xe máy điện có thể phổ biến trên khắp Châu Á. Một điều quan trọng là cơ sở hạ tầng cho trạm sạc, vốn dĩ phức tạp hơn ở các vùng nông thôn.



Trong khi các nhà sản xuất xe máy lớn của Nhật Bản như Yamaha và Honda hiện đang sản xuất các mẫu xe điện thì thị trường xe máy điện châu Á từ lâu lại được dẫn dắt bởi các công ty trẻ trung hơn. Gogoro của Đài Loan là một trong những công ty như vậy. Ngoài một loạt xe máy điện, hãng cũng giải quyết cho vấn đề pin khi cho phép đổi pin miễn phí ở hơn 2.200 trạm pin. Các trạm đổi pin của Gogoro hoạt động 24/24 và có thể chống chịu lại bão và nhiệt độ cao vào mùa hè. Gogoro hiện đang có kế hoạch cung cấp công nghệ đổi pin này cho các công ty đối tác trên khắp châu Á, bao gồm Hero ở Ấn Độ, Gojek ở Indonesia, DCJ và Yadea ở Trung Quốc. Gogoro cũng đang hợp tác với Yamaha.

Horace Luke, giám đốc điều hành của Gogoro, cho biết công ty đang cố gắng trở thành "Android" của thế giới xe máy điện, cung cấp nền tảng cho các thương hiệu khác. Anh ấy ví công nghệ đổi pin của công ty mình với hệ thống điện thoại di động khi khuyến khích sự đổi mới bằng cách cho phép các nhà sản xuất thiết bị tự do tùy chỉnh điện thoại hơn. Với tinh thần này, Gogoro cũng dự định chia sẻ phần mềm quản lý pin của mình, giúp kéo dài tuổi thọ của pin.